-
1 акыл сату
ирон. мора́ль (нота́цию) чита́ть (почита́ть, прочита́ть); у́мничать, у́мствовать, му́дрствовать, морализи́ровать -
2 акыл сату
akıl satmak -
3 акыл
сущ.1)а) ум, ра́зум; интелле́кт || у́мственный (труд), интеллектуа́льныйакыл яшьтә түгел - башта — (посл.) ум не в во́зрасте, а в голове́
акыл зәгыйфьлеге — у́мственная сла́бость
б) ум, рассу́док, рассуди́тельность || у́мственный, рассу́дочный ( анализ)в) благоразу́мие, рассуди́тельность; созна́ние, созна́тельностьакылың кайда иде соң синең? — где́ же была́ твоя́ рассуди́тельность (благоразу́мие)?
г) ум, разу́мность, (как сле́дствие о́пыта) ум-ра́зум, му́дрость; умудрённостьпрактик акыл — практи́ческий ум (му́дрость, умудрённость)
мәкальдә чагылган тирән акыл — глубо́кая му́дрость, отражённая в посло́вице
2) разг.а) мысль, иде́якаян килде әле сиңа бу акыл ? — отку́да у тебя́ э́та мысль?
б) сове́т, наставле́ниеаның акылы белән йөрсәң... — бу́дешь его́ слу́шаться... (ещё и не то бу́дет)
ата-ана акылын тоту — приде́рживаться (слу́шаться) роди́тельского наставле́ния
3) в знач. нареч. акылга у́мственно, интеллектуа́льно, в у́мственном (интеллектуа́льном) отноше́нии (созреть, подняться); по уму́ (уму́-ра́зуму), умо́м ( быть выше или ниже кого)акылга бер чамарак алар — у́мственно они́ почти́ одина́ковы
акылга үсү — вы́расти (созре́ть) у́мственно
4) в функ. сказ. акылында вменя́емый спец. (преступник, подсудимый)•- акыл теше
- акылы сау
- акылга сау••акыл алдан йөрү — быть сообрази́тельным (сметли́вым, предусмотри́тельным, дальнови́дным, дога́дливым), быть спосо́бным предви́деть (предусмотре́ть)
акыл арттан йөри — ≈≈ за́дним умо́м кре́пок
акыл башка килү — см. акылга килү 1)-3)
акыл баштан китү — см. акыл китү 1), 2)
акыл белән эш итүчән — рассуди́тельный; толко́вый
акыл бизмәненә салу (салып үлчәп карау) — в голове́ (уме́) взве́шивать (взве́сить, прики́дывать/прики́нуть); см. тж. акыл белән уйлап карау
акыл булсын — пусть (э́то) бу́дет (послу́жит) уро́ком; э́то кому́ нау́ка (на бу́дущее); что́бы (впредь) непова́дно бы́ло ( кому)
акыл җиңеләю — см. акылга җиңеләю
акыл җитү — сообрази́ть ( что), догада́ться ( о чём), доду́маться ( до чего), умудри́ться, ухитри́ться
акыл ирешми — см. акыл җитми
акыл кергән — умо́м (у́мственно) вы́рос; умудрён ( жизненным опытом); в (при) своём (здра́вом) уме́; со свои́м умо́м
акыл кертү — см. акылга утырту 1)
акыл кушканча — по веле́нию ума́ (делать что, поступать как), по веле́нию (тре́бованию) рассу́дка
акыл өләшкәндә йоклап калган (йоклап биләмдә, урманда, мич башында калган) — см. акылсыз 1) а); акылга сай 1)>
акыл өләшү — см. акыл өйрәтү 2)
акыл сата башлау — ирон. зау́мничать, зау́мничаться
акыл сыеклану — прост.; см. акылга җиңеләю
акыл сыйдырмау — см. акылга сыймау
акыл утырту — см. акыл керү
акыл утыру — см. акыл керү
акылга зәгыйфь — см. акылга җиңел 1)
акылга муафыйк — см. акылга ятышлы 1)
акылга (акылы) үсмәгән — умо́м не вы́шел
акылга туймаган — см. акылсыз 1) а), 2)
акылга утыру — см. акыл керү
акылга яту — каза́ться (показа́ться, представля́ться) разу́мным (благоразу́мным, рациона́льным, логи́чным)
акылга өйрәтү — см. акыл өйрәтү
акылдан шашкан — см. акылдан язган
акылдан шашу — см. акылдан язу
акылдан ычкыну — прост.; см. акылдан язу
акылны алу — см. акылдан яздыру
акылны башка җыю — см. акылны җыю
акылны эчү — прост. ра́зум (ум) пропива́ть (пропи́ть)
акылны югалту — см. акылдан язу 3)
акылы бармакка урарлык (чорнарлык) та юк — ума́ ни на грош у него́
акылы кыска — ум ко́роток ( у кого)
акылы (акылга) сау — в себе́, в здра́вом уме́, в по́лном (здра́вом) рассу́дке
акылы эшли — голова́ ( чья) рабо́тает (ва́рит, сообража́ет)
акылың алтын икән — ирон.; шутл. ишь како́й, у́мный (у́мник, у́мница) (вы́искался, нашёлся), губа́ не ду́ра; ишь чего́ захоте́л (... куда́ махну́л)
акылы үзе белән — семь пя́тниц на неде́ле
- акыл алу- акыл белән уйлап карау
- акыл бирү
- акыл җитмәслек
- акыл җитми
- акыл иясе
- акыл йөртеп карау
- акыл йөртү
- акыл керү
- акыл сату
- акыл китү
- акыл өйрәтү
- акылга өйрәтү
- акыл сайлыгы
- акылга җиңел
- акыллы җиңел
- акылга җиңеллелек
- акылга җиңеләю
- акылга килү
- акылга сай
- акылы сай
- акылга сайлык
- акылга сыймау
- акылга таман
- акылы таман
- акылга таманча
- акылы таманча
- акылга утырту
- акылга ятышлы
- акылдан язган
- акылдан яздыру
- акылдан язу
- акылдан язып
- акылдан язар дәрәҗәдә
- акылны җыю
- акылы башында
- акылында
- акылы камил
- акылы төштән соң
- акылы үзе белән
- акылы үзендә
- үз акылы үзендә -
4 сату
перех.1) продава́ть/прода́ть; сбыва́ть/сбыть, реализова́ть ||а) прода́жа, сбыт, реализа́цияб) прода́жныйалып сату — перепродава́ть, занима́ться ску́пкой-прода́жей (перепрода́жей)
сату бәясе — прода́жная цена́
ваклап сату (сату итү) — торгова́ть в ро́зницу, ро́зничная торго́вля
күпләп (күмәртәләп) сату — продава́ть (торгова́ть) о́птом, о́пто́вая торго́вля
2) перен. предава́ть/преда́ть, изменя́ть/измени́ть || преда́тельство, изме́насер сату — преда́ть огла́ске секре́т
илне сату — измени́ть Ро́дине
антын сату — измени́ть прися́ге
акыл сату — у́мничать, у́мничание
мораль сату — чита́ть мора́ль; разглаго́льствовать о мора́ли
гыйлем сату — разглаго́льствовать о нау́ке; стара́ться каза́ться просвещённым, многозна́йкой
гыйшык сату — притворя́ться влюблённым
4) перен. говори́ть, распространя́ть спле́тни, слу́хи; спле́тничатьялган сату — распространя́ть ложь, клевету́
әкият сату — расска́зывать ска́зки
ахмаклык сату — говори́ть, де́лать глу́пости; занима́ться глу́постью
••- сатып җибәрә -
5 акыл
1. Verstand m., Vernunft f.2. Ratschlag m.акылга бертөрлерәк (зәгыйфь, җиңел)1. geistesschwach2. töricht, dumm3. unvernünftig, unklugакыл бирү einen guten Rat m. erteilenакыл иясе klugакыл йөртү überlegenакыл керү zur Vernunft f. kommenакыл сату iron. weise Lehren f. / pl. erteilenакыл өйрәтү einen guten Rat m. erteilen -
6 акыллылану
-
7 кызулык
I сущ.1) жара́, зной; зно́йность ( воздуха)2) перен. горя́чность, вспы́льчивостьII сущ.холык кызулыгы - акыл кыскалыгы — (посл.) горя́чность нра́ва - нехва́тка ума́
1) быстрота́, ско́рость; спо́ростьйөрешнең кызулыгы — спо́рость (ско́рость) хо́да
2) торопли́вость, спе́шка, горя́чкасм. тж. ашыгычлыккызулык белән онытып җибәргәнмен — позабы́л в спе́шке
3) перен. оживлённостьсату-алуның кызулыгы — оживлённость торго́вли
-
8 таман
предик.; прил.1) впо́ру, то́чно, в обре́з ( о надеваемых подгоняемых друг к другу предметах)киеме таман — оде́жда ему́ впо́ру
2)а) в ме́ру; сто́лько, ско́лько ну́жно; в но́рметозы таман — со́ли поло́жено в ме́ру
таман су — в ме́ру нагре́тая вода́ ( для умывания)
акыл, буем таман, тик бәхетем яман — (посл.) ум у меня́ в но́рме, а вот до́ля - плоха́я
б) перен. впо́ру, по заслу́гам ( о понесённом наказании)үзенә күрә таман — так ему́ и на́до
в) таманы диал.; разг. не гу́сто; не бо́льно бога́такчам таман — д́енег у меня́ - не гу́сто ( в обрез)
г) таманына по цене́таманына сату — продава́ть по цене́
•
См. также в других словарях:
сату — I. 1. Билгеле бер хакка бөтенләйгә бирү 2. күч. Серне һ. б. хыянәтчел рәв. әйтү, белдерү 3. күч. Берәүгә карата хыянәт эшләү 4. күч. Исемне, намусны һ. б. сыйфатларны хурлый торган эш эшләү намусын саткан хыянәтче 5. күч. Берәр төрле мораль… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
декларатив — с. 1. Декларация формасындагы; рәсми, тантаналы 2. күч. Артык гомуми сүзләрдән торган һәм коры вәгазьләү, акыл сату рәвешендәге … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
метафизика — 1. Диалектикага капма каршы буларак, күренешләрне бер берсенә бәйсез, каршылыксыз, үсеш үзгәрешсез, хәрәкәтсез дип карый торган танып белү методы 2. Идеалистик философиядә: философиянең тәҗрибә ителә алмый торган (алла, рух, ихтыяр иреге һ. б.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
фәлсәфә — 1. Философия 2. Фикер йөртү, Фикер белән анализлау, Нәр. б. өстендә тирән уйлану. ФӘЛСӘФӘ САТУ – 1) Бик күп сөйләү, юк нәрсә сөйләү; лыгырдау 2) Абстракт фикер йөртү; акыл өйрәтү, үгет нәсихәт бирү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
философия — 1. Табигать, кешелек җәмгыяте һәм фикерләү үсешенең иң гомуми законнары тур. фән 2. Кемнең дә булса философик тәгълимәте Гегель философиясе 3. Берәр фәннең нигезен тәшкил иткән теоретик, методологик принциплар тарих философиясе 4. сөйл. Берәр… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
